بسم الله الرحمن الرحیم
تصویری از رشد اقتصادی سال 1398
رشد اقتصادی در ایران، براساس مطالعات انجام شده قبلی، تا حد زیادی توسط تغییرات نرخ موجودی سرمایه ثابت خالص توضیح داده میشود. با توجه به روند نزولی رشد موجودی سرمایه خالص طی سال‌های گذشته و منفی‌شدن نرخ رشد آن در سال جاری، برآوردهای بدست آمده براساس حسابداری رشد، حاکی از رشد اقتصادی منفی در سال 1398 است.
از طرف دیگر، عملکرد کوتاه‌مدت اقتصاد در سال جاری، تحت تأثیر برخی تکانه‌های برونزا و همچنین تحت تأثیر محیط اقتصاد کلان و نیز برخی ت‌های دولتی قرار دارد. به طور مشخص، عوامل برونزا مانند تشدید تحریم‌های خارجی و کاهش شدید تولید نفت و افزیش موانع تجارت خارجی و همچنین برخی متغیرهای کلان مانند تورم بالا و نیز برخی ت‌ها و اقدامات داخلی مانند تغییرات پی‌درپی مقررات، سرکوب قیمت‌ها، اخلال گسترده در بازارها، ممنوعیت‌های صادراتی و تخصیص ارز ترجیحی، باعث شد که رکود اقتصادی عمیق‌‌تر شود. هرچند از قبل نیز پیش‌بینی می‌شد که رشد اقتصادی در سال 1398 کمتر از سال قبل باشد ولی عوامل مذکور موجب شد که رشد اقتصادی کشور از رقمی که قبل‌تر پیش‌بینی می‌شد، کمتر گردد.
در سال 1398، عوامل مختلفی عملکرد تولید ناخالص داخلی و تقاضای کل اقتصاد را تحت تأثیر قرار خواهد داد. در سال جاری انتظار می‌رود رشد نسبتاً مناسبی در ارزش افزوده بخش کشاورزی، معدن و برخی زیربخش‌های خدمات رخ دهد که همین مسئله از عمق رکود سال جاری خواهد کاست. در مقابل احتمال می‌رود ارزش‌افزوده بخش‌های نفت، صنعت، ساختمان، تأمین آب و برق و گاز، بازرگانی و فعالیت‌های مالی، نسبت به سال گذشته کاهش یابد.
در سال جاری، بیشترین سهم در کاهش تولید ناخالص داخلی از محل کاهش تولید نفت خواهد بود. تولید نفت به ویژه در نیمه نخست سال جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش قابل توجهی داشته است و به تبع آن رشد ارزش افزوده بخش نفت نیز کاهش خواهد یافت.
در بخش صنعت، برغم افزایش تولید برخی اقلام صادراتی، در مجموع انتظار رشد منفی نسبت به سال گذشته وجود دارد. آمار عملکرد پنج ماهه صنعت حاکی از افزایش نسبی تولید اقلام عمده صادراتی مانند فولاد خام و محصولات فولادی، کاتد مس و برخی اقلام پتروشیمی نسبت به مدت مشابه سال گذشته است. در مقابل، طبق آمار پنج ماهه وزارت صنعت، تولید اقلام خودروی سبک و سنگین، لاستیک، روغن موتور، آلومینیوم و برخی اقلام لوازم خانگی کاهش قابل توجهی یافته است.
در مجموع عملکرد بخش صنعت طی سال 1398، به گونه‌ای است که احتمالاً رکود در تولید کالاهای مصرفی بادوام به ویژه لوازم خانگی و همچنین خودرو و صنایع وابسته تا پایان سال ادامه خواهد یافت.
در سال 1398 انتظار می‌رود در طرف تقاضای کل اقتصاد، اجزای تقاضا با رشد منفی نسبت به سال گذشته مواجه باشند. مصارف نهایی دولت در اثر تعدیل ارقام بودجه عمومی و کاهش درآمدهای نفتی و مالیاتی دولت کاهش خواهد یافت. مصارف نهایی خصوصی نیز به دلیل کاهش درآمد قابل تصرف خانوار، کاهش خواهد یافت.
بیشترین کاهش بین اجزای طرف تقاضای اقتصاد، احتمالاً مربوط به قلم تشکیل سرمایه ثابت خواهد بود. با توجه به رکود بخش ساختمان، کاهش پرداخت‌های عمرانی دولت و کاهش واردات کالاهای سرمایه‌ای، انتظار کاهش قابل توجه در میزان تشکیل سرمایه ثابت نسبت به سال گذشته وجود دارد.
در نهایت قابل ذکر است، چنانچه تگذار مانع از اخلال در بازارها گردد و بتواند با اقدامات ثبات‌ساز مانع از تشدید بی‌ثباتی اقتصاد گردد، انتظار می‌رود با کاهش تأثیرگذاری متغیرهای برونزا و همچنین با توجه به تغییرات نرخ ارز، به تدریج از سال آینده از میزان رکود اقتصاد کاسته شود.
بسم الله الرحمن الرحیم
چگونه می‌توان صادرات را به محرک رشد اقتصادی پایدار تبدیل کرد؟
یادداشت ویژه نامه رومه دنیای اقتصاد
اقتصاد ایران را تا حدی می‌توان اقتصادی درونگرا محسوب کرد. سهم عمده‌ای از تعاملات اقتصاد ایران با اقتصاد جهانی، محدود به صادرات نفت خام و خرید مواد اولیه و ماشین‌آلات است. اگرچه در سال‌های اخیر، سهم صادرات غیرنفتی روندی فزاینده داشته است ولی با این حال هنوز نمی‌توان اقتصاد ایران را اقتصادی برونگرا یا صادرات‌محور محسوب کرد.
بسم الله الرحمن الرحیم
پیشنهادی برای توسعه بازار متشکل ارزی
یادداشت منتشر شده در خبرگزاری ایبنا
اخیراً بانک مرکزی تصمیماتی را در خصوص تشکیل بازار متشکل ارزی اتخاذ کرده است. تشکیل بازار متشکل ارزی برای معاملات اسکناس، گام مهمی در جهت ثبات‌بخشی به بازار ارز محسوب میشود. ضمن استقبال از این گام مفید، می‌توان به تگذار توصیه کرد گام‌های بعدی را در آینده نزدیک برای تشکیل یک بازار متشکل ارزی فراگیر طی کند.
در یک افق وسیع‌تر، بازار ارز کشور باید ساختاری چندلایه داشته باشد. بر این اساس، می‌توان یک ساختار چندلایه به شرح زیر برای بازار ارز پیشنهاد داد.
بسم الله الرحمن الرحیم
بازتعریف نقش نفت در اقتصاد
یادداشت هفته نامه تجارت فردا شماره 333
نفت نه‌تنها عامل بسیار تعیین‌کننده‌ای در عملکرد اقتصاد ایران، بلکه فراتر از آن همواره عنصری غالب در شکل‌گیری رفتار دولت‌ها، تحولات ی و اجتماعی و روابط بین‌الملل بوده است. ایران معاصر، بخش عمده‌ای از زیرساخت‌ها و رفاه خود را وام‌دار نفت است ولی از سوی دیگر، بسیاری از معضلات و مشکلات کشور نیز محصول نقش‌آفرینی بی‌قاعده این ثروت باارزش زیرزمینی در معادلات اقتصادی و ی است. در این نوشته کوتاه، ارتباط نفت با اقتصاد ایران از برخی ابعاد مورد بررسی قرار گرفته و توصیه‌هایی برای بهبود ارائه شده است.
بسم الله الرحمن الرحیم
گام‌هایی برای عبور از بحران بانکی
یادداشت رومه دنیای اقتصاد 17 مهر 1398
چالش‌های نظام بانکی، محصول مشکلات ساختاری و مزمنی است که طی سال‌های طولانی شکل گرفته است لذا باید پذیرفت که اصلاح ساختار نظام بانکی نیز فرایندی تدریجی و گام به گام باشد. اما از سوی دیگر، دو دلیل وجود دارد که هرگونه تعلل و غفلت از چالش‌های نظام بانکی را به تهدیدی جدی علیه ثبات و پایداری اقتصاد تبدیل می‌کند.
بسم الله الرحمن الرحیم
رابطه تمدار و اقتصاددان
سرمقاله رومه دنیای اقتصاد 15 مهر 1398
تکرار و بقای چالش‌های اقتصادی، سوالاتی را برمی‌انگیزد: جایگاه علم اقتصاد و نقش اقتصاددان در حل مسائل اقتصادی کشور چیست؟ چرا در ایران دانش اقتصادی به کار ت‌گذاری نمی‌آید؟ چرا در بسیاری از کشورها به اتکای شیوه‌های علمی بر مشکلات اقتصادی مشابه یا حتی بزرگ‌تر فائق آمده‌اند، ولی در ایران چنین نبوده است؟
بسم الله الرحمن الرحیم
نقدی بر تشکیل وزارت تجارت
یادداشت منتشر شده در پایگاه خبری اتاق بازرگانی
طی یک سده گذشته، به‌دفعات وزارتخانه‌های متولی صنعت و تجارت کشور تحت عناوین مختلف با یکدیگر ادغام‌شده یا از هم تفکیک شده‌اند. با نگاهی گذرا به سیر تحولات وزارتخانه‌های متولی تجارت و صنعت در ایران، ادغام و تفکیک وزارتخانهها بی‌ارتباط با دوره‌های رونق و رکود و تحولات اقتصاد کشور نبوده است.
شاید بتوان ادعا کرد در دوره‌هایی که دولت‌ها رونق و رشد اقتصادی را هدف قرار داده و متولیان امر به دنبال توسعه اقتصاد داخل بوده‌اند، تمایل به ادغام وزارتخانهها وجود داشته است؛ ازجمله می‌توان به ادغام وزارتخانهها در سال 1341 اشاره کرد. از طرف مقابل .
بسم الله الرحمن الرحیم
هشدار نسبت به کاهش سرمایه گذاری
یادداشت هفته نامه تجارت فردا شماره 331
آمارها نشان می‌دهد سرمایه‌گذاری ثابت در اقتصاد ایران طی یک دهه گذشته، به طور پیوسته روندی نزولی داشته است. اگر نسبت تشکیل سرمایه ثابت ناخالص به تولید ناخالص داخلی را به عنوان شاخص نرخ سرمایه‌گذاری در نظر بگیریم، می‌توان مشاهده کرد که این نسبت از متوسط بیش از 30 درصد در بلندمدت به حدود 19 درصد در سال جاری کاهش یافته است و ممکن است این روند همچنان کاهنده باشد. طی یک سال گذشته عواملی مانند تشدید تحریم‌های خارجی، کاهش واردات ماشین‌آلات و تجهیزات، افزایش نااطمینانی و ریسک سرمایه‌گذاری در اقتصاد و همچنین کاهش پرداخت‌های عمرانی دولت، موجب کاهش میزان سرمایه‌گذاری اقتصاد شده است؛ اما با نگاهی به تحولات یک دهه گذشته می‌توان دریافت کاهش نرخ سرمایه‌گذاری از یک روند نزولی تبعیت می‌کند و صرفاً محدود به تحولات یک سال گذشته اقتصاد ایران نیست. به بیان دیگر، روند مستمر کاهش نرخ سرمایه‌گذاری دلالت بر وجود برخی عوامل و تحولات ساختاری موثر بر سرمایه‌گذاری دارد که موجب شده است اقتصاد ایران نسبت به گذشته، سهم کمتری از مازاد ایجادشده را مجدداً در اقتصاد سرمایه‌گذاری کند.
بسم الله الرحمن الرحیم
تقدم ثبات بر خروج از رکود
یادداشت منتشر شده در خبرگزاری ایبنا
از میانه سال گذشته، اقتصاد ایران به صورت همزمان با دو پدیده رکود و تورم مواجه شده است و شواهد موجود نیز حاکی از تداوم رکود در سال جاری است. در چنین شرایطی، پرسش مهمی در مقابل تگذار قرار دارد مبنی بر آن که در شرایط همزمانی رکود و تورم، مقابله با کدام یک از اولویت بالاتری برخوردار است؟ در این یادداشت، دلایلی مطرح شده است که نشان می‌دهد ثبات اقتصادی و مدیریت نقدینگی نسبت به برنامه‌های خروج از رکود، اولویت بالاتری دارد. دلایل مذکور به شرح زیر است:
درباره این سایت